هندبوک اشنایدر 2018
شرکت اشنایدر الکتریک یکی از شرکت های بزرگ و بنام در صنعت برق در دنیا می باشد. این شرکت با توجه به استفاده از متخصصین سرشناس و کارآمد اقدام به تولید انواع تجهیزات و محصولات از قبیل: MCB، MCCB، RCBO، باس داکت، تابلوهای برق فشار ضعیف و فشار قوی و … می نماید. این شرکت در سال 2018 ویرایش جدیدی از هندبوک خود با نام “Electrical Installation Guide” را منتشر کرد.
هندبوک اشنایدر یکی از به روزترین و کاملترین هندبوک های حال حاضر در صنعت برق می باشد. این هندبوک بر اساس استاندارد IEC تدوین شده است که این امر به جامع بودن و متغن بودن آن افزوده است.
همچنین این هندبوک در سالهای اخیر مورد توجه طراحان سوال در آزمون نظام مهندسی (رشته تاسیسات برقی) قرار گرفته و سوال هایی از آن در آزمون های نظام مهندسی طرح شده و یا عینا آورده شده است.
هندبوک شامل 17 فصل (موضوع) مجزا بوده و در پایان هر فصل علاوه بر استفاده کردن از استاندارد های IEC به شماره استانداردهای مربوط به موضوع های مرتبط با همان فصل اشاره کرده است. این کار به خواننده کمک میکند که در صورت نیاز به دانستن جزئیات یا مواردی که در متن هندبوک به صورت مختصر به آنها اشاره شده، با مراجعه به استاندارد مربوطه اقدام به مطالعه دقیقتر در مورد موضوع مورد نظر نموده و اطلاعات تکمیلی را در استانداردهای مورد اشاره بدست آورد.
هندبوک اشنایدر شامل سرفصل های زیر می باشد:
فصل اول- قوانین کلی طراحی تاسیسات الکتریکی
قواعد و مقررات قانونی
بارهای نصب‌شده
باردهی تاسیسات
فصل دوم- اتصال به شبکه‌های توزیع برق فشار متوسط
تامین توان در فشار متوسط
فرآیند احداث پست جدید
حفاظت در برابر خطرات الکتریکی، خطاها و عملیات اشتباه در تاسیسات الکتریکی
پست مصرف‌کننده با اندازه‌گیری در سطح فشار ضعیف
پست مصرف‌کننده با اندازه‌گیری در سطح فشار متوسط
انتخاب و استفاده از تجهیزات فشار متوسط و ترانسفورماتور MV/LV
پست شامل ژنراتورها و بهره‌برداری موازی ترانسفورماتورها
انواع و ساختمان پست‌های توزیع MV/LV
فصل سوم- اتصال به شبکه توزیع فشار ضعیف
شبکه‌های توزیع فشار ضعیف
تعرفه‌ها و اندازه‌گیری
فصل چهارم- راهنمای انتخاب معماری MV و LV برای ساختمان‌ها
روند طراحی معماری
مشخصه‌های تاسیسات الکتریکی
معیار ارزیابی معماری
انتخاب مبانی معماری
انتخاب جزئیات معماری
انتخاب تجهیزات
فصل پنجم- توزیع فشارضعیف
طرح‌های سیستم زمین
سیستم نصب
اثرات خارجی (IEC 60364-5-51)
فصل ششم- حفاظت در برابر شوک‌های الکتریکی و آتـش‌ســوزی‌هـــــای الکتـریـکـی
شوک الکتریکی
حفاظت در برابر تماس مستقیم
حفاظت در برابر تماس غیرمستقیم
حفاظت کالاها هنگام وقوع خطای عایقی
پیاده‌سازی سیستم TT
پیاده‌سازی سیستم TN
پیاده‌سازی سیستم IT
کلیدهای جریان باقیمانده (RCDها)
تجهیزات شناسایی خطای قوس (AFDD)
فصل هفتم- تعیین سطح مقطع و حفاظت هادیها
کلیات
روش عملی برای تعیین کوچکترین سطح مقطع مجاز هادیهای مدار
تعریف افت ولتاژ
جریان اتصال کوتاه
نمونه‌های خاص جریان اتصال کوتاه
هادی حفاظتی (PE)
هادی نول
نمونه‌ای از محاسبه کابل
فصل هشتم- تابلوی فشار ضعیف: عملکردها و انتخاب
عملکردهای اصلی تابلوی فشار ضعیف
تجهیزات تابلو
انتخاب تابلو
کلید
نگهداری تابلوی فشار ضعیف
فصل نهم- حفاظت اضافه ولتاژ
اضافه ولتاژ با منشا جوی
اصول حفاظت در برابر صاعقه
طراحی سیستم حفاظت تاسیسات الکتریکی
نصب SPDها
کاربرد
نکات اضافی فنی
فصل دهم- بهره‌وری انرژی در تاسیسات الکتریکی
بهره‌وری انرژی و الکتریسیته
اندازه‌گیریهای الکتریکی
فرصت‌های صرفه‌جویی انرژی
نحوه ارزیابی صرفه‌جویی انرژی
فصل یازدهم- تصحیح ضریب توان
ضریب توان و توان راکتیو
دلایل نیاز به بهبود ضریب توان
نحوه بهبود ضریب توان
خازنهای اصلاح ضریب توان باید کجا نصب شوند؟
نحوه تعیین سطح مطلوب جبران‌سازی
 جبران‌سازی در پایانه‌های یک ترانسفورماتور
تصحیح ضریب توان موتورهای القایی
نمونه‌ای از یک تاسیسات قبل و بعد از تصحیح ضریب توان
اثرات هارمونیک‌ها
پیاده‌سازی بانک‌های خازنی
فصل دوازدهم- مدیریت هارمونیک
چرا مدیریت هارمونیکها مهم است؟
تعریف و ماهیت هارمونیکها
شاخص‌های ضروری اعوجاج هارمونیکی و اصول اندازه‌گیری
 اندازه‌گیری هارمونیک در شبکه‌های الکتریکی
اثرات اصلی هارمونیکها در تاسیسات الکتریکی
استانداردها
راه‌حل‌های کاهش هارمونیکها
فصل سیزدهم- ویژگیهای منابع و بارهای خاص
حفاظت از مجموعه ژنراتور LV و مدارهای پایین دستی
منابع تغذیه بدون وقفه (UPS)
حفاظت ترانسفورماتورهای LV/LV
مدارهای روشنایی
موتورهای آسنکرون
فصل چهاردهم- تأسیسات فتوولتائیک
مزایای انرژی فتوولتائیک
پیشینه و تکنولوژی
سیستم PV و قوانین نصب
معماری‌های نصب PV
نظارت
فصل پانزدهم- اماکن مسکونی و سایر مکانهای خاص
اماکن مسکونی و مکانهای مشابه
حمامها و اتاق‌های دوش
توصیه‌های کاربردی مطابق با تأسیسات و مکانهای خاص
فصل شانزدهم- راهنمای سازگاری الکترومغناطیسی (EMC)
 اصول زمین‌کردن و ساختارها
پیاده‌سازی
مکانیزم‌های کوپلینگ و اقدامات متقابل
توصیه‌های سیم‌کشی
فصل هفدهم- اندازه‌گیری
کاربردهای اندازه‌گیری
توصیف کاربردها 

یکی از مهم‌ترین مجموعه استانداردهایی که در این زمینه تدوین شده است، استانداردهای IEC (کمیته بین‌المللی الکتروتکنیکی) است که نقش بسزایی در کیفیت، ایمنی، و هماهنگی تجهیزات برق ایفا می‌کند. در این مقاله به اهمیت مطالعه استانداردهای IEC برای مهندسین برق پرداخته می‌شود.

1. ایمنی و جلوگیری از حوادث

یکی از اصلی‌ترین دلایل اهمیت مطالعه استانداردهای IEC برای مهندسین برق، ایمنی است. استانداردهای IEC به طور دقیق مشخص می‌کنند که تجهیزات الکتریکی و الکترونیکی باید تحت چه شرایطی طراحی، نصب و بهره‌برداری شوند تا از وقوع حوادث ناگوار مانند آتش‌سوزی، شوک‌های الکتریکی، و نشت‌های خطرناک جلوگیری شود. رعایت این استانداردها می‌تواند جان انسان‌ها را نجات دهد و خسارات مالی و جانی را به حداقل برساند.

به عنوان مثال، استانداردهای IEC در زمینه ترانسفورماتورها (مانند IEC 60076) دستورالعمل‌های دقیقی برای آزمون‌های عایقی و شرایط عملکردی ترانسفورماتورها ارائه می‌دهند. این استانداردها کمک می‌کنند تا از وقوع خرابی‌های ناشی از اضافه بار، اتصال کوتاه یا ضربات ناشی از رعد و برق جلوگیری شود.

2. افزایش کارایی و بهره‌وری

مطالعه و رعایت استانداردهای IEC علاوه بر ایمنی، به افزایش کارایی و بهره‌وری تجهیزات کمک می‌کند. طراحی و نصب تجهیزات طبق استانداردهای بین‌المللی، عملکرد بهینه آنها را تضمین می‌کند. این استانداردها به مهندسین کمک می‌کنند تا از تجهیزات به بهترین نحو استفاده کنند و از هدر رفت انرژی و هزینه‌های اضافی جلوگیری کنند.

برای مثال، در استانداردهای IEC مربوط به ترانسفورماتورها، مانند IEC 60076-7 (راهنمای بارگذاری ترانسفورماتورهای روغنی)، اصولی برای استفاده بهینه از ظرفیت ترانسفورماتورها تحت شرایط مختلف ارائه شده است. این امر نه تنها موجب افزایش طول عمر تجهیزات می‌شود بلکه بهره‌وری سیستم‌های انرژی را به حداکثر می‌رساند.

3. هماهنگی بین‌المللی و تطابق با استانداردهای جهانی

یکی از مزایای مهم استانداردهای IEC این است که این استانداردها به طور جهانی شناخته شده و پذیرفته شده‌اند. مهندسین برق با آشنایی و رعایت این استانداردها می‌توانند پروژه‌ها و تجهیزات خود را به راحتی در بازارهای جهانی عرضه کنند. این استانداردها به ویژه برای مهندسین فعال در پروژه‌های بین‌المللی یا کسانی که در پروژه‌های صادراتی فعالیت می‌کنند، از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است.

علاوه بر این، رعایت استانداردهای IEC موجب هماهنگی و یکپارچگی تجهیزات در سطح جهانی می‌شود. برای مثال، در پروژه‌های انتقال و توزیع برق، اگر تمامی تجهیزات از تولیدکنندگان مختلف باشند، این استانداردها تضمین می‌کنند که این تجهیزات به درستی با یکدیگر هماهنگ عمل کنند و سیستم کلی بدون مشکل به کار خود ادامه دهد.

4. ارتقاء کیفیت و نوآوری در صنعت برق

استانداردهای IEC همچنین زمینه‌ساز ارتقاء کیفیت و نوآوری در صنعت برق می‌شوند. این استانداردها به تولیدکنندگان و مهندسین راهنمایی‌هایی در زمینه استفاده از بهترین مواد، فناوری‌های نوین و روش‌های طراحی و ساخت می‌دهند. از سوی دیگر، با رعایت این استانداردها، تولیدکنندگان می‌توانند محصولات با کیفیت بالا و مطابق با نیازهای بازار تولید کنند که موجب افزایش رقابت‌پذیری در سطح جهانی خواهد شد.

به عنوان مثال، استانداردهایی مانند IEC 60076-11 (ترانسفورماتورهای خشک) به مهندسین کمک می‌کنند تا از جدیدترین تکنولوژی‌ها در طراحی ترانسفورماتورهای بدون روغن استفاده کنند که از لحاظ زیست‌محیطی و ایمنی بهتر از مدل‌های روغنی هستند.

5. استانداردهای IEC به کاهش هزینه‌ها کمک می‌کنند

رعایت استانداردهای IEC به مهندسین برق این امکان را می‌دهد که از صرف هزینه‌های اضافی در طول پروژه جلوگیری کنند. با داشتن دستورالعمل‌های دقیق و آزمایش‌های استاندارد، می‌توان از خطاها و مشکلاتی که در اثر طراحی نادرست یا نصب ناصحیح به وجود می‌آید، جلوگیری کرد. به این ترتیب، هزینه‌های تعمیر و نگهداری به حداقل می‌رسد و عمر مفید تجهیزات افزایش می‌یابد.

6. مطالعه و تحقیق برای توسعه شغلی و حرفه‌ای

برای مهندسین برق، مطالعه و آشنایی با استانداردهای IEC نه تنها از جنبه فنی و ایمنی اهمیت دارد، بلکه به عنوان یک ابزار مؤثر در توسعه شغلی و پیشرفت حرفه‌ای نیز محسوب می‌شود. داشتن دانش به روز در زمینه استانداردهای بین‌المللی نشان‌دهنده تخصص و تسلط فرد به اصول جهانی مهندسی است که می‌تواند زمینه‌ساز پیشرفت‌های شغلی و رشد حرفه‌ای باشد.

استانداردهای IEC نقش اساسی در تضمین ایمنی، کارایی، کیفیت و هماهنگی در سیستم‌های برق ایفا می‌کنند. برای مهندسین برق، آشنایی و رعایت این استانداردها نه تنها به بهبود عملکرد پروژه‌ها و تجهیزات کمک می‌کند بلکه موجب کاهش هزینه‌ها، افزایش ایمنی و ارتقاء سطح علمی و حرفه‌ای فردی می‌شود. در دنیای پیچیده و پیشرفته امروز، که فناوری‌های جدید به سرعت در حال تغییر هستند، داشتن دانش دقیق از استانداردهای بین‌المللی از جمله IEC، یکی از ارکان ضروری برای موفقیت مهندسین برق محسوب می‌شود.